Wie snakt er niet naar een herstart na de coronacrisis? Onze finance community vond inspiratie op FM Dag 2021.
Fotografie: Mandy Brander
Het eerste grote finance event sinds de coronacrisis in maart 2020 begon is een groot succes! De opkomst was hoog; hier heeft de finance community naar uitgekeken. In het Louwman Museum in Den Haag lieten de circa 250 financieel directeuren zich inspireren door onder meer een kunstenaar, psycholoog, econoom, artiest en een monnik. Het centrale thema was namelijk: ‘Reset’. Hoe kunnen we op een andere manier naar de wereld kijken om de vele problemen waar de wereld mee kampt op te lossen?
Op Twitter is #TheGreatReset op deze dag toevallig trending. Deze hashtag wordt geplaatst bij o.a. berichten over het uitsluiten van niet gevaccineerden in Australië, het onteigenen van boeren vanwege stikstofuitstoot en de EU die de klimaatrekening bij iedereen wil leggen, behalve bij de rijken. Maar wat wordt er eigenlijk echt bedoeld met de term?
‘The Great Reset’ is de naam van een boek en programma van Klaus Schwab, oprichter van het World Economic Forum. “De pandemie vertegenwoordigt een zeldzame maar beperkte kans om onze wereld te reflecteren, opnieuw vorm te geven en te resetten”, aldus Schwab over zijn voorstel. Zijn beloofde optimistische vooruitzicht luidt als volgt: verhoogde duurzaamheid, minder sociale ongelijkheid en stakeholder capitalism. Dat zijn positieve zaken. Maar de keerzijde is dat er meer macht zal vloeien naar grote corporates (in tech, finance en pharmaceuticals) en supranationale organisaties, en de burger aan macht zal inboeten. Dit is de reden dat ‘The Great Reset’ veel kritiek krijgt en vaak zelfs gezien wordt als een samenzwering van de rijke elite om de macht te grijpen in het nieuwe tijdperk dat we nu ingaan.
Bedrijfskundige Hans Groenhuijsen stelt dat de problemen waar ‘The Great Reset’ een antwoord op biedt er al lang waren voor de coronacrisis. Namelijk dat de nationale politiek steeds minder goed in staat is problemen op te lossen, dat de financiële sector steeds machtiger wordt, en dat de geglobaliseerde wereld steeds complexer wordt.
Dan is er nog het klimaatprobleem. De Earth Overshoot Day vond dit jaar plaats op 29 juli. Kortom, we gebruiken veel meer grondstoffen dan de aarde kan vernieuwen en we stoten veel te veel broeikasgassen uit. Er bestaat ook nog eens een directe relatie tussen welvaart en uitstoot, dus als de rest van de wereld zo gaat leven als wij in het Westen is de balans straks helemaal zoek. Op dat gebied, stelde Groenhuijsen, kunnen we wel een reset of revolutie gebruiken. “We zullen snel moeten schakelen.”
Maar op de andere gebieden, zoals het World Economic Forum voorstelt, is dat wellicht te drastisch op dit moment. Het raakt in ieder geval een open zenuw in de samenleving en wordt, terecht of onterecht, vaak gezien als machtsgreep van het groot kapitaal. Dat neemt niet weg dat er wat moet gebeuren aan de vele problemen die we hebben. Dat is evident. De vraag is welke reset we willen en nodig hebben.
Mentale ruimte creëren
Dat de wereld met problemen kampt die om oplossingen vragen, dat is duidelijk. Zoals Einstein al aangaf kun je problemen niet oplossen met hetzelfde bewustzijn dat ze gecreëerd heeft. Kortom, de reset zal moeten beginnen in onze eigen geest. Twee van de sprekers haakten hier op hun eigen manier op in. Creative Artist Robert Overweg adviseert in zijn dagelijkse leven Fortune 500 bedrijven over het cultiveren van een adaptable mindset. “40 procent van de workforce moet gereskilled worden. Maar veel mensen bij die bedrijven hebben hier helemaal geen zin in. Zij gaan al uit bij het woord ‘data driven’.”
“Tegelijkertijd is de behoefte aan aanpassingsvermogen nooit groter”, stelde Overweg. Hij refereerde, zoals vele sprekers op deze dag, aan het IPCC klimaatrapport dat nog eens extra de urgentie van een transformatie duidelijk maakt. Voeg daar de snelle technologische vooruitgang aan toe en het is kristalhelder dat adaptievermogen hét vermogen is waar organisaties en individuen naar snakken.
Maar hoe krijgen we dat? Volgens Overweg besteden bedrijven veel te weinig aandacht aan het koppelen van hun bedrijfsdoelen aan de intrinsieke motivatie van hun mensen. Terwijl het bewezen is dat wanneer mensen een purpose nastreven ze veel creatiever zijn. Ten tweede leiden veel mensen aan stress wat het creatieve brein volledig blokkeert. Ten derde inspireren kunst, filosofie en design ook tot anders denken, maar wordt hier nauwelijks gebruik van gemaakt omdat we het allemaal te druk hebben.
Wat we hieraan kunnen doen is toch de tijd nemen om inspiratie op te doen. “Steve Jobs liep een keer een designklas binnen waar hij van alles leerde over typografie, de kunst van het vormgeven, zetten en drukken van tekst”, vertelde Overweg. “Hij kon er op dat moment niets mee, maar vond het wel heel mooi. Toen hij tien jaar later aan de iPad werkte kwam die kennis opeens wel weer van pas. Om te kunnen innoveren, moeten we blijven spelen in ons leven. Claude Shannon, grondlegger in AI, ging vaak jongleren om nieuwe verbindingen te leggen in zijn brein. En Alexander Fleming, ontdekker van penicilline, ging vaak tekenen tussen zijn werk door.”
Het advies van Overweg aan de financieel directeuren is dan ook helder: kom uit die meetings en achter die spreadsheets vandaan en laat je eens inspireren door iets heel anders. Bezoek een tentoonstelling, ga de natuur in of duik in de filosofie. Door mentale ruimte te creëren sla je allemaal mooie dingen op in je onderbewustzijn die er later tijdens je werk weer uitkomen. Ook Einstein onderkende dit; als je nieuwe ideeën wilt krijgen, moet je de ruimte nemen.
Patroondoorbrekend denken
De volgende spreker – Rico Bakker – daagde de financieel directeuren uit tot anders denken in een sessie gefaciliteerd door FinanceFactor. “Ik stel een vraag en het antwoord mag alles zijn, behalve Amsterdam”, begon de expert in patroondoorbrekend denken. “De vraag is: wat is de hoofdstad van Nederland?” De meeste deelnemers namen niet geheel verrassend een andere plaatsnaam in hun hoofd of iets gerelateerd aan Amsterdam, zoals 020. Om maar aan te geven: onze hersenen zijn gek op voorspelbare patronen. “Dat kan handig zijn”, aldus Bakker. “Als je fietst hoef je niet na te denken over iedere bocht die je neemt. Maar als je wilt innoveren, vormt dit een belemmering.”
Bakker kwam met een aantal tips om deze belemmeringen te doorbreken. De eerste is niet te slim te zijn. “Nodig ook eens niet-experts uit bij innovatiesessies, die met frisse ideeën kunnen komen.” Een andere techniek is absurde vragen stellen. “Wat heeft een hotel allemaal? Een bed, een restaurant, een zwembad, et cetera. Stel nu eens de vraag; hoe zou een hotel eruit kunnen zien zonder al die dingen? Dan bedenk je zo 20 dingen waarvan er misschien wel een idee tussen zit waar je iets mee kan. Voor finance zou zo’n vraag kunnen zijn: hoe zorgen ervoor dat niemand ons jaarverslag leest?”
De laatste tip is om al onze protocollen, regels en procedures een klein beetje los te laten. “Geef mensen een probleem en niet direct een oplossing. Daag hen uit het zelf uit te vogelen. Wij proberen alles te organiseren, waardoor de variatie in mogelijkheden ernstig beperkt wordt. Het gevolg: geen innovatie. Wees je hiervan bewust en breek deze barrières af!”
‘Time to make history again. And we did.’
Door Charles Sanders
Trots, uniek, door de wereld bejubeld. Superlatieven te over in de afsluitende sessie op FM Dag, als Robert van Overdijk, CEO Cm.Com Circuit Zandvoort, terugkijkt op de F1 race in de Noord-Hollandse duinen.
“Ondernemen op het wereldtoneel ín Nederland”, begon Van Overdijk zijn relaas. Een uitdaging is het en eigenlijk kan het helemaal niet, aldus de Directeur Dutch Grand Prix. “Toen we in 2017 begonnen met dit project, wisten we dat de kans op succes minder dan vijf procent was. Rechtszaken, kort gedingen, bezwaren van milieuorganisaties, zandhagedissen, rugstreeppadden, de kritiek op Bernhard van Oranje, als maffiaprins, prins bril, verantwoordelijk voor de inkomensongelijkheid in Nederland, neergezet…”
Maar zie daar, zondagmiddag 5 september. Een zonovergoten Zandvoort, The Orange Army, dat enthousiasme, het respect én de uiteindelijke winst voor nationale trots Max Verstappen. Van Overdijk: “Het zou te duur zijn, Zandvoort een verzamelplek van oude rotzooi, geen inhaalmogelijkheden op het circuit, een niet bereikbaar plek, verkeerschaos lag op de loer.”
En toch, ondanks al die tegenwind, dat succes. Zandvoort, een dorp met amper 17.000 inwoners. Als naam tussen andere F1-tempels in toch ietwat meer aansprekende steden met namen als Monte Carlo, Melbourne, Barcelona. “We hebben deze klus geklaard met louter familiebedrijven als investeerders”, zegt de Directeur Dutch Grand Prix. “Gelukkig was de koning er zondag met zijn familie bij. In tegenstelling tot welk lid van ons Nederlandse kabinet ook.”
Want daar ligt toch wel wat pijn. Waar bijvoorbeeld lobby’s die de start van de Tour de France in Nederland of het Europees kampioenschap atletiek wisten te verwezenlijken miljoenen euro’s aan subsidie vanuit Den Haag binnenhengelden, kreeg de organisatie van de Nederlandse F1 nul op het subsidie-request. Uiteindelijk lukte het toch die Grand Prix na 36 jaar terug te halen naar Zandvoort. Zonder overheid, maar met bedrijven als TIG Sports, SportVibes, Heineken, Pon, Talpa, Volker Wessels, CM.com en Jumbo.
Die oranje zee…
“Toen de Amerikanen van Liberty Media de F1 organisatie overnamen, was het terugbrengen van het entertainment richting autosport één van hun speerpunten”, vertelde Robert van Overdijk. “Ze kwamen destijds naar Nederland, hadden welgeteld vier uur de tijd. Aan ons de taak hen te overtuigen van het potentieel van Zandvoort. We vlogen vanaf Schiphol met die Amerikanen over het circuit, toen daar een fan-dag was voor Max Verstappen. Een fan-dag, niet meer dan dat. Maar wel met 50.000 bezoekers, die oranje zee. Max vocht, samen met Daniel Ricciardo, een race uit in Aston Martins met daaraan gekoppelde caravans. Alles zag oranje, toen we met die Liberty-mensen over het circuit vlogen.”
Het contract was daarna snel getekend. Waarna achtereenvolgens de stikstof-crisis en de corona-pandemie volgden. Uitstel, uitstel, uitstel. Om vervolgens nog eens drie kort gedingen, zeven rechtszaken en twee gangen richting Raad van State te moeten trotseren. Maar uiteindelijk was daar die zinderende zege. Niet alleen voor F1-ster Max Verstappen, maar ook voor Van Overdijk en zijn team.
“Het mobiliteitsplan was vanaf het prille begin heel belangrijk om tot dat succes te komen”, blikte hij terug. “We hebben zelfs een zorghotel voor mindervaliden uit de grond gestampt, zodat ook zij dit feest konden bijwonen. Vanwege de negatieve reacties op Bernhard, hebben we de aaibare Jan Lammers als race-icoon naar voren geschoven. Met als ultiem resultaat 65.000 bezoekers op elk van de drie F1-dagen. En nog eens 3,7 miljoen aan de buis gekluisterde Nederlandse tv-kijkers. En nee, er was dus helemaal niemand van het demissionaire kabinet. Maar goed, als je 0,0 euro-cent subsidie geeft, ben je ook niet welkom. Zandvoort 2021, 36 jaar later. Time to make history again. And that’s what we did.”
Na het inspirerende verhaal van Robert van Overdijk was het tijd voor de uitreiking van de Huub van Rozendaal Award. Die ging dit jaar naar Bert van Dongen, CFO van Koninklijke Paardekooper. Vervolgens wordt er nog lang nagepraat tijdens een fantastische walking diner met live muziek. Hier waren de financiële leiders echt aan toe. Op naar de CFO Day op 22 september!
